Hejt w sporcie
Od nieprzychylnych komentarzy w mediach społecznościowych po obraźliwe transparenty czy okrzyki z trybun – hejt w sporcie może przybierać różne formy, nie tylko te, które widzimy w Internecie. Obecnie zjawisko to narasta między innymi w związku z rozwojem cyfrowych platform komunikacyjnych.
Hejt to negatywne, obraźliwe i często, trzeba to nazwać wprost, agresywne zachowania skierowane przeciwko innym osobom. W sporcie hejt może dotyczyć sportowców, trenerów, sędziów, a nawet kibiców. Ofiarami hejterskich zachowań mogą stać się wszyscy, niezależnie od wieku czy osiągnięć sportowych. W mediach społecznościowych ataki przybierają formę komentarzy i postów krytykujących zawodników za ich wyniki sportowe, wygląd, podejmowane decyzje, a czasem nawet za aspekty niezwiązane z ich działalnością sportową. Pozory anonimowości, którą daje Internet, mogą jeszcze bardziej zachęcać do wypowiadania swoich opinii w nieakceptowalny sposób. Nie zawsze jednak osoba, która dopuszcza się takich zachowań, zdaje sobie sprawę z ich konsekwencji i niekiedy druzgocącego wpływu na innych. Może traktować to jako zabawę czy niewinne żarty. Jednak bywa też, że zachowania te są w pełni intencjonalne.
Dlaczego ludzie angażują się w hejterskie zachowania?
Jedną z teorii tłumaczących hejterskie zachowania jest teoria frustracji-agresji. Zakłada ona, że frustracja (czyli w uproszczeniu poczucie niezadowolenia wynikające z braku osiągnięcia zamierzonego celu) może prowadzić do agresji. W obszarze sportowym oznacza to, że na przykład możemy doświadczać frustracji z powodu niezadowalających nas wyników zawodników, którym kibicujemy. Jeśli nie mamy świadomości doświadczanych emocji albo nie mamy sposobów na ich regulowanie, to może to prowadzić do agresywnych zachowań wobec innych. Negatywne czy obraźliwe komentarze będą wtedy formą wyładowania trudnych emocji, którymi zareagowaliśmy na wynik sportowy zawodnika. Frustracją, a w konsekwencji agresją, możemy też reagować w sytuacjach, w których sami nie osiągamy oczekiwanego celu. W takiej sytuacji zawodnik może sam stać się hejterem innych sportowców, z którymi rywalizuje.
Ważna w kontekście zrozumienia hejtu jest też teoria społecznego uczenia się Alberta Bandury. Zakłada ona, że uczymy się wielu zachowań poprzez obserwację i naśladowanie innych. Teoria ta i jej zastosowania będą szczególnie ważne w przypadku dzieci, które mimowolnie będą obserwować to, co dzieje się w ich środowisku, jak zachowują się trenerzy czy rodzice. Jeśli negatywne komentarze w sporcie są akceptowalne lub wręcz nagradzane (np. poprzez poparcie innych, ale też po prostu dalsze angażowanie się w rozmowę), to istnieje większe prawdopodobieństwo, że dzieci zaczną powielać takie zachowania. Młodzież, widząca dorosłych komentujących w nieprzychylny i nieakceptowalny sposób innych zawodników, ich wyniki, decyzje (np. o kupnie nowego konia, starcie w wyższym konkursie albo wycofaniu się ze startu) czy wygląd, może uznać je za normę. Coraz więcej trenerów i rodziców oburza się na hejterskie zachowania w sporcie dzieci i młodzieży. Komentarze, które można zobaczyć na Instagramie czy w innych aplikacjach, niekiedy wywołują ciarki. Ale pierwszym krokiem będzie przyjrzenie się sobie, swoim zachowaniom i reakcjom. Czy na pewno nie dajemy dzieciom złego przykładu?
Skutki doświadczania hejtu mogą być bardzo poważne. Ofiary hejterskich zachowań i komentarzy mogą doświadczać znacznego napięcia i stresu. Hejt podważa poczucie własnej wartości, zaburza obraz siebie i swoich umiejętności, prowadzi do nadmiernego krytycyzmu. Doświadczany długo, może doprowadzić do depresji czy stanów lękowych.
Dla całej społeczności sportowej hejt oznacza tworzenie negatywnego, toksycznego środowiska. Atmosfera wrogości może prowadzić do obniżenia zainteresowania sportem jako zdrową i pozytywną formą spędzania czasu i rywalizacji.
Jak przeciwdziałać hejtowi w sporcie?
Walka z hejtem w sporcie wymaga podejścia wielopoziomowego, a zaangażowani powinni być rodzice, trenerzy, osoby oficjalne, kluby, związki sportowe oraz sami zawodnicy.
Niezwykle ważna jest edukacja prowadzona już od najmłodszych lat. Istotne jest wprowadzenie programów edukacyjnych, które uczą szacunku i empatii, a także podkreślają zasady fair play. Warsztaty na temat komunikacji, radzenia sobie z emocjami oraz odpowiedzialności cyfrowej mogą pomóc w kształtowaniu postaw, które będą sprzeciwiać się hejtowi. Ogromną rolę w tym obszarze mogą odegrać też rodzice i trenerzy. Modelowanie pozytywnych postaw, rozmawianie z dziećmi zarówno o konsekwencjach, z którymi mogą mierzyć się osoby doświadczające hejtu, jak i o tym, czy same nie spotykają się z takimi zachowaniami i reagowanie, gdy takowe występują, może odegrać niezwykle ważną rolę.