Prawo autorskie w sporcie

Czy każdy tekst lub zdjęcie podlegają ochronie? Czy można swobodnie korzystać z tekstów, filmów i fotografii udostępnionych przez inne osoby w Internecie? Jakie są konsekwencje naruszeń praw autorskich i sposoby obrony przed takimi naruszeniami?

Prawo autorskie i sport na pierwszy rzut oka nie mają ze sobą zbyt wiele wspólnego. Ale przy bliższym spojrzeniu okazuje się, że pozory mylą. Fotografia i film są nierozłącznie związane z jeździectwem – dokumentują radość, smutek, łzy zarówno sportowców, jak i publiczności. Publikacja zdjęć, filmów, materiałów na stronach internetowych czy w mediach społecznościowych to dzisiaj codzienność nie tylko fotografów, ale też zawodników, organizatorów, wystawców czy producentów z branży jeździeckiej.

Prawa osobiste i majątkowe

Na początku kilka słów wyjaśnienia, czym w ogóle jest utwór. Jest to przejaw działalności twórczej człowieka o indywidualnym charakterze, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia – przykładowo mogą to być tekst, fotografia czy film. W Polsce ochrona praw autorskich jest niezależna od spełnienia jakichkolwiek formalności. Nie ma żadnych dodatkowych procedur ani żadnych warunków, które trzeba spełnić, by utwór był chroniony – nie ma zatem obowiązku jakiejkolwiek rejestracji, oznaczania utworu ® lub © itp.

Prawa autorskie dzielą się na prawa autorskie osobiste, które wyrażają więź autora z utworem, oraz prawa autorskie majątkowe. Autorskim prawem osobistym jest np. prawo do oznaczania utworu swoim imieniem i nazwiskiem lub pseudonimem. Bez względu na to, czy jest to tekst znanego pisarza, czy amatorska fotografia, publikując utwór, mamy obowiązek podpisać go imieniem i nazwiskiem autora, chyba że wyraźnie zgodził się na anonimową publikację. Z kolei autorskie prawa majątkowe dotyczą m.in. sposobów korzystania z utworu, modyfikowania go i rozporządzania nim. Tym samym, aby udzielić komuś praw do dysponowania naszym utworem, trzeba zawrzeć umowę przeniesienia majątkowych praw autorskich albo licencji. Tyle teorii. A jak wygląda praktyka? Czy mogę wykorzystać na własnej stronie internetowej albo w mediach społecznościowych zdjęcie lub tekst, które zostały wcześniej opublikowane w innym miejscu? Nie. Działanie takie jest jednym z najczęstszych naruszeń. Wiele osób myśli, że skoro ktoś opublikował jakiś utwór w Internecie, to oznacza, że każdy może z niego korzystać. Nic bardziej mylnego. Bez względu na to, czy jakieś zdjęcie zostało opublikowane w książce, gazecie czy na stronie internetowej, to podlega ono takiej samej ochronie prawno-autorskiej i co do zasady nie można z niego korzystać bez zgody autora. Nawet jeżeli podpiszemy zdjęcie imieniem i nazwiskiem twórcy.

A co w przypadku, gdy mamy już zgodę autora na wykorzystanie jego tekstu czy zdjęcia na naszej stronie czy profilu w mediach społecznościowych, ale chcielibyśmy jednak ten tekst lub zdjęcie zmodyfikować – np. coś zmienić, dodać od siebie, usunąć. Czy jest to dozwolone? I znowu należy udzielić negatywnej odpowiedzi na takie pytanie. Modyfikacja cudzego utworu najczęściej będzie kwalifikowana jako wykonywanie tzw. praw zależnych do utworu, a na takie działania trzeba mieć odrębną wyraźną zgodę autora. Co ważne, a o czym często się zapomina – nawet jeżeli podpiszemy umowę, w której autor przeniesie na nas majątkowe prawa autorskie do danego utworu, ale nie będzie w niej postanowień dotyczących praw zależnych, to nie będzie można dokonywać opracowań czy modyfikacji takiego utworu.

Wiemy już, że co do zasady, żeby móc wykorzystać dane zdjęcie, to potrzebujemy zgody autora (najczęściej w formie umowy). Ale są też pewne wyjątki i możliwość korzystania z cudzego utworu bez zezwolenia twórcy – jest to tzw. korzystanie z utworu w ramach dozwolonego użytku. Często powoływanymi przykładami dozwolonego użytku publicznego są prawo cytatu oraz prawo przedruku.

więcej tutaj