Przygotowanie klaczy do sezonu
10.05.2024 12:00:00
Marzeniem wszystkich hodowców jest uzyskanie każdego roku zdrowego źrebięcia. Cel wydaje się na wyciągnięcie ręki, ale żeby go osiągnąć, mamy wiele etapów do przejścia – od zapłodnienia klaczy, przez ciążę, poród, opiekę nad noworodkiem, po odchów źrebięcia. Pierwszy etap jest niezwykle istotny, ponieważ bez niego nie będzie kolejnych.
Przygotowując się do sezonu rozrodczego, należy pamiętać, że prawidłowe funkcjonowanie układu rozrodczego, a co za tym idzie, zwiększenie szansy na pomyślne zapłodnienie, uwarunkowane jest nie tylko stanem układu rozrodczego klaczy. Istnieje wiele czynników, które pośrednio wpływają na funkcje rozrodcze, są to m.in. dobrostan, kondycja i ogólny stan zdrowia klaczy, żywienie oraz długość dnia świetlnego.
Czynniki zewnętrzne i ogólny stan zdrowia
Na ogólny stan zdrowia koni bardzo duży wpływ ma profilaktyka chorób zakaźnych i pasożytniczych. Podstawowe rzeczy, o których właściciel zwierzęcia powinien pamiętać, to: regularne odrobaczanie, szczepienia, a także kontrola i korekcja zębów oraz kopyt. Ogromy wpływ na rozród klaczy i ogierów ma żywienie. Dieta klaczy hodowlanych powinna być odpowiednio zbilansowana. Zarówno klacze zbyt chude, zaniedbane, jak i te nadmiernie otłuszczone mogą okazać się problematyczne przy próbach zapłodnienia. W pierwszym przypadku spowodowane jest to niedoborami energetycznymi i witaminowymi (wit. E) oraz niskim poziomem mikro- i makroelementów (głównie selenu i kwasów omega 3 i 6), które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania układu rozrodczego i późniejszego rozwoju zarodka. W drugim przypadku nadmierna ilość tkanki tłuszczowej, poprzez zaburzenia w gospodarce hormonalnej (EMS – syndrom metaboliczny), powoduje nieprawidłowości w przebiegu lub nawet całkowity brak występowania cykli rujowych. Inne choroby związane z gospodarką hormonalną, np. Cushing czy schorzenia tarczycy, również powodują zaburzenia na tle układu rozrodczego.
Warto też wspomnieć o fitoestrogenach. Znajdują się one głównie w soi i innych roślinach strączkowych, ale także w wielu komercyjnych paszach zawierających lucernę, koniczynę czy siemię lniane. Ich nadmierny poziom wpływa negatywnie na naturalne funkcjonowanie gospodarki hormonalnej organizmu. Może skutkować to zaburzeniami cyklu (brak owulacji, skrócenie cyklu, nadmierny obrzęk endometrium).
Kolejnym istotnym czynnikiem jest permanentny ból i stres, jaki odczuwają klacze np. w trakcie rekonwalescencji po operacjach czy przy przewlekłych kontuzjach, chorobach ogólnoustrojowych i narządowych (wrzody żołądka). Może skutkować to zaburzeniami cyklu lub brakiem rozwoju zarodka i utrzymaniem ciąży poprzez wydzielanie czynników prozapalnych.
Na aktywność rozrodczą klaczy ma również wpływ długość dnia świetlnego, a dokładniej ilość światła docierająca do mózgu (szyszynki) przez oko. Głównie ma to znaczenie w przyspieszeniu występowania cykli rujowych, ale też ilość światła wpływa na gospodarkę hormonalną organizmu, przez co pośrednio na prawidłowość występowania cykli rujowych u klaczy.
Kolejnym aspektem, niezwykle istotnym i pomocnym, zwłaszcza przy klaczach problematycznych w rozrodzie, jest ich dotychczasowa historia rozrodcza. Na tej podstawie można wyodrębnić trzy grupy: pierwiastki, klacze ze źrebięciem i klacze jałowe.